Khởi nguồn từ các giống hồng Trung Hoa, Tea Rose cập bến châu Âu với hương “trà” khác lạ và khả năng lặp hoa quanh năm. Sắc kem–vàng–hồng cam tạo nên dấu ấn khó lẫn trong lịch sử hoa hồng.
Dưới đây là câu chuyện, đặc điểm và những lưu ý trồng Tea Rose cho khí hậu ấm.
Tìm hiểu về hồng cổ nhóm Tea (Tea Rose)
Hồng nhóm Tea (thường gọi “Tea Rose” hoặc “Tea-scented China”) là một nhánh hồng cổ xuất hiện khi các giống hồng Trung Hoa có hương “trà” cập bến châu Âu vào thế kỷ 19. Chúng mang đến ba điều “mới” cho người yêu hoa phương Tây: nụ thon nhọn mở xoáy rất thanh lịch, khả năng lặp hoa quanh năm, và sắc vàng–mơ–kem (khi ấy là cả một “cú sốc” vì hồng châu Âu cổ điển hầu như không có vàng). Những đặc tính ấy khiến nhóm Tea trở thành nền tảng di truyền quan trọng cho hồng hiện đại sau này.
[Hình minh họa: Tổng quan bụi hồng nhóm Tea trên nền vườn nhiệt đới]Nguồn gốc: “bộ tứ” hồng Trung Hoa và hai giống trụ cột
Trong lịch sử, người chơi hồng thường nhắc đến bốn “stud China” – các giống Trung Hoa có ảnh hưởng sâu rộng đến lai tạo: Slater’s Crimson China, Parsons’ Pink China, Hume’s Blush Tea-scented China và Park’s Yellow Tea-scented China. Hai giống in đậm chính là trụ cột của nhóm Tea.
Hume’s Blush Tea-scented China
Còn được ghi nhận với nhiều tên đồng danh như Rosa odorata, Rosa indica fragrans, Rosa indica odoratissima… Chữ indica dễ gây hiểu lầm “giống đến từ Ấn Độ” vì tàu chở cây thường ghé Ấn Độ trên đường về châu Âu.
Một tư liệu thú vị kể rằng cây được đưa về Anh từ nhà vườn Fa Tee (Quảng Đông) đầu thập niên 1810; khi nở ở vườn của Sir Abraham Hume, nó được đặt tên “Hume’s Blush”.
Park’s Yellow Tea-scented China
Giới thiệu tại Anh năm 1824, đây là nguồn vàng–kem quý giá cho thế giới hồng khi ấy và là tổ tiên quan trọng của nhiều Tea leo châu Âu.
Vì sao gọi là “Tea” – ba giả thuyết thú vị
Tên “Tea” đến nay vẫn còn chút bí ẩn. Người đương thời nêu ba giả thuyết:
- Mùi hương như mở một gói trà (đặc biệt là trà đen Trung Hoa). Đây là giả thuyết được nhiều người tin nhất.
- Liên đới đến các chuyến tàu/trong các lô hàng trà, khi cây được chở chung với thùng trà về châu Âu.
- Xuất xứ từ nhà vườn Fa Tee (花地) ở Quảng Đông – “Tea” có thể là lối gọi chệch/quen miệng quanh cái tên Fa-Tee thời đó.
Dù thế nào, trải nghiệm thực tế của người trồng vẫn “chốt hạ”: nhiều giống Tea cổ mở ra mùi thơm “tea” rất rõ.
Đặc điểm nhận dạng của nhóm Tea
- Hoa & nụ: nụ nhọn, cao tâm; cánh mở xoáy mềm mại; nhiều bông có mép cánh hơi gập ngược tạo đầu nhọn thanh tú – hình mẫu của “bông hồng cắm bình” về sau.
- Màu sắc: phổ biến các tông kem – mơ – vàng – hồng cam nhạt; cũng có trắng phớt hồng.
- Hương thơm: thường có mùi “tea” (không phải giống nào cũng rõ), theo thời gian lai tạo hiện đại một số dòng có thể kém mùi trà hơn ban đầu.
- Sinh trưởng: lặp hoa tốt ở khí hậu ấm; cành mềm, lá non thường ánh đỏ; thích hợp vùng ít sương giá.
Tea cổ và Hybrid Tea hiện đại khác nhau thế nào?
Tên “Hybrid Tea” xuất phát từ lai giữa Tea cổ và Hybrid Perpetual, hình thành nhóm hồng hiện đại quan trọng nhất từ cuối thế kỷ 19. Kế thừa cha mẹ, Hybrid Tea có nụ rất cao tâm, bông lớn, cành cắt bình đẹp, lặp hoa tốt và sức chịu lạnh nhỉnh hơn Tea cổ.
Điểm khác biệt dễ thấy:
- Tea cổ: dáng bụi/leo mềm mại, mùi “tea” thanh; bông duyên, cánh mảnh; hợp vùng ấm, ẩm nhẹ.
- Hybrid Tea: bông to, dáng triển lãm, cành thẳng; phổ màu rộng; đòi hỏi cắt tỉa và dinh dưỡng đều tay.
Trải nghiệm hương “tea”: Lady Hillingdon – huyền thoại màu vàng
Một ví dụ khiến người sưu tầm say mê là ‘Lady Hillingdon’ (1910s), một Tea leo màu vàng mơ–mật, nụ dài “sang chảnh”. Nhiều tài liệu mô tả hương trà rất điển hình; Graham Thomas ví von “mùi mơ vào buổi sáng và Tea vào buổi chiều”, còn Robert Calkin – chuyên gia nước hoa – mô tả như “mở gói trà rời mới khui”.
Cách trồng & chăm Tea Rose ở Việt Nam (khí hậu ấm)
Ánh sáng & gió: 4–6 giờ nắng thẳng, ưu tiên nắng sáng; nơi thoáng, có gió lưu thông để hạn chế nấm lá.
Đất & thoát nước: giá thể tơi xốp, thoát nước nhanh (ví dụ 40% đất thịt nhẹ + 30% mùn/compost đã hoai + 30% perlite/xơ dừa xử lý).
Tưới: “ẩm nhưng không sũng” – tưới gốc, tránh làm ướt lá chiều tối.
Dinh dưỡng: chia nhỏ liều, định kỳ phân hữu cơ hoai + bổ sung NPK cân đối/thấp đạm vào mùa nóng để bông đứng form; Tea thích kali cho màu và hương.
Cắt tỉa: sau mỗi đợt hoa, cắt về mắt lá khỏe hướng ra ngoài để khung tán thoáng; bỏ cành tăm, cành bệnh.
Phòng bệnh: vùng ẩm nóng có thể gặp đốm đen/phấn trắng; ưu tiên phòng là chính bằng thông thoáng tán, tưới đúng giờ; khi cần, luân phiên thuốc sinh học hoặc hóa học nồng độ nhạt, đúng nhãn.
Mẹo nhỏ: Tea cổ có cành mềm, rất hợp uốn leo vòm/cổng; đừng ép tán quá cứng như HT – hãy để chúng “rủ nhẹ”, bạn sẽ thấy đúng tinh thần “tea”.
Một vài giống Tea dễ trồng – gợi ý sưu tầm
- Safrano (mơ – kem), bông cổ điển dễ thương, lặp khỏe.
- Duchesse de Brabant (hồng ấm), mùi dịu, tán mềm.
- Lady Hillingdon (vàng mơ), hương “tea” rõ, hợp làm leo cổng.
- Sommensfee / Marie Van Houtte (kem viền hồng), sắc độ thay đổi theo nắng.
Kết luận
Nếu bạn thích dáng hoa mềm thanh, sắc vàng–mơ–kem cổ điển và mùi “tea” nhã nhặn, hãy cho nhóm Tea một vị trí trang trọng trong vườn. Ở khí hậu ấm như Việt Nam, Tea cổ thể hiện rất duyên: nụ thon, bông xoáy, rủ nhẹ trên tán lá xanh óng – một vẻ đẹp vượt thời gian, và cũng là “mắt xích” giúp bạn hiểu cây phả hệ khổng lồ của hồng hiện đại hôm nay.
Tài liệu tham khảo
- Wikipedia – Tea rose
- Wikipedia – Hybrid tea rose
- Etymonline – Từ nguyên “tea”
- RHS – Rosa ‘Lady Hillingdon’
- Heirloom Roses – What is a Hybrid Tea Rose?
- HelpMeFind Roses – Tra cứu giống Tea-scented China